Pulsoksymetr napalcowy jest urządzeniem elektronicznym o małych rozmiarach, służącym do wykonywania pomiaru wysycenia krwi tlenem oraz pomiaru pulsu w warunkach domowych.
Parametr ten określany jest jako saturacja krwi i pozwala na określenie wydolności układu oddechowego osób cierpiących na trudności z oddychaniem czy uporczywy suchy kaszel. Jeszcze niedawno pulsoksymetry stosowano głównie na oddziałach szpitalnych i ratunkowych, w gabinetach pulmonologów czy oddziałach intensywnej terapii. Dziś, w dobie pandemii Covid-19, wielu Polaków ma je w domach.
Jaka jest zasada działania pulsoksymetru? W jaki sposób należy go używać i jak odczytać wskazane przez niego wyniki?
Czy rzeczywiście warto mieć pulsoksymetr w domu i w jakich sytuacjach go używać? Jaki model wybrać? Oto zestawienie najważniejszych informacji na temat pulsoksymetrów.
Jak wygląda pulsoksymetr?
Pulsoksymetr to urządzenie nieco większe od pudełka zapałek, złożone z dwóch części ruchomo połączonych. Wystarczy otworzyć je i wsunąć palec pacjenta w szczelinę. Na wierzchniej części urządzenia znajduje się wyświetlacz oraz przycisk on/off. Tak jednak wygląda budowa pulsoksymetru napalcowego, czyli przeznaczonego do użytku w warunkach domowych. Modele używane na oddziałach rozbudowane są o monitor z dużym wyświetlaczem wskazującym, poza saturacją i pulsem, także inne parametry życiowe pacjenta.
Zasada działania pulsoksymetru
Urządzenie do wykonywania pomiaru wykorzystuje zjawisko spektrofotometrii, która polega na emitowaniu dwóch długości fal światła - czerwonego i podczerwonego.
Hemoglobina wysycona tlenem ma inne właściwości optyczne niż hemoglobina pozbawiona tlenu - na podstawie analizy ilości pochłoniętych fal światła pulsoksymetr określa poziom nasycenia krwi tętniczej tlenem, który podawany jest jako wartość procentowa.
Jaki pulsoksymetr wybrać?
Wybierając
pulsoksymetr należy porównać ze sobą parametry kilku modeli i kierować się następującymi aspektami:
- prosta obsługa pulsoksymetru za pomocą jednego przycisku,
- szybki pomiar w ciągu kilku sekund,
- automatyczne wyłączanie po kilku sekundach bezczynności,
- czytelny, kolorowy wyświetlacz OLED,
- równoczesny pomiar tętna (pulsu) i saturacji krwi,
- możliwość zmiany kierunku wyświetlania wyników pomiaru.
Należy również zwrócić uwagę na inne cechy pulsoksymetru:- zakres pomiaru saturacji powinien mieścić się w przedziale 35 - 100%,
- rozdzielczość powinna wynosić nie więcej niż 1%,
- w przypadku tętna zakres wartości powinien wynosić od 30 do 250 uderzeń serca na minutę przy dokładności max. 2 uderzeń (BPM),
- warto również postawić na model, który równocześnie dokonuje pomiaru przepływu krwi obwodowej PI w zakresie od 1 do ok. 23% przy dokładności do 1%
Dobrej jakości pulsoksymetr zapewni pacjentowi dokładne, wiarygodne pomiary,
pozwala więc monitorować stan chorego i, w przypadku nagłego pogorszenia jego zdrowia, odpowiednio wcześnie zareagować.
Pamiętajmy, że badanie wysycenia krwi tlenem i badanie pulsu dokonywane pulsoksymetrem jest całkowicie bezinwazyjne, a więc
bezpieczne dla każdego pacjenta - także kobiet ciężarnych i dzieci. Ze względu na rozmiary pulsoksymetru możliwe jest badanie pacjentów od 4. roku życia i wagi około 15 kg.
W jakich przypadkach wskazane jest monitorowanie saturacji pulsoksymetrem?
Pulsoksymetry przeznaczone są do badania zarówno chorych pacjentów, jak i osób całkowicie zdrowych. Warto mieć własne urządzenie zawsze pod ręką, zwłaszcza
w czasie pandemii choroby Covid-19 - w przypadku zachorowania jest to pierwszy etap monitorowania stanu zdrowia osoby zakażonej, który pozwoli szybko wychwycić moment pogorszenia parametrów życiowych i odpowiednio wcześnie skontaktować się z lekarzem.
Pulsoksymetr powinny mieć więc przy sobie:
- osoby zmagające się z astmą, POChP, innymi problemami związanymi z zaburzeniami oddychania, w tym również występującymi w przebiegu Covid-19,
- sportowcy,
- osoby korzystające regularnie np. z siłowni czy fitness,
- pacjenci cierpiący na choroby układu krążenia oraz bezdech senny.
Warto wspomnieć tu o zjawisku tak zwanej cichej hipoksji, występującej nierzadko u pacjentów chorych na Covid-19. Jest to szczególnie niebezpieczny
stan niedotlenienia organizmu, w którym pacjent nie odczuwa duszności, zawrotów głowy czy innych objawów niskiej saturacji. Regularne dokonywanie pomiarów pozwala zidentyfikować ten stan na tyle wcześnie, aby nie dopuścić do wystąpienia powikłań wynikających z niedotlenienia.
Jak wykonać pomiar saturacji krwi?
Pulsoksymetr to urządzenie bardzo proste w obsłudze, należy jednak wiedzieć jak się nim posługiwać,
aby otrzymane wyniki były wiarygodne. Poniżej znajdziesz praktyczne wskazówki i informacje, które pozwolą Ci uzyskać prawidłowe ustawienie urządzenia:
- pulsoksymetr należy zakładać na palec wskazujący, którego opuszka powinna znaleźć się w środkowej części pola pomiarowego,
- palec nie może być mokry ani zimny - przed wykonaniem pomiarów dobrze jest rozgrzać go na przykład wykonując delikatny masaż,
- paznokieć nie może być pomalowany lakierem (zwykłym, hybrydowym ani żelowym),
- w czasie badania pacjent powinien znajdować się w pozycji półleżącej lub leżącej.
Jak odczytać wynik badania?
Aby prawidłowo zinterpretować wyniki, które pokazuje pulsoksymetr, trzeba znać normy poszczególnych parametrów. A przedstawiają się one następująco.
Puls - normy
Puls, czyli ilość uderzeń serca na minutę, powinien wynosić:
- dla niemowląt - 130 uderzeń na minutę,
- dzieci powyżej 3. roku życia - ok. 100 uderzeń,
- młodzież - ok. 85 uderzeń,
- osoby dorosłe - ok. 70 uderzeń,
- seniorzy - ok. 60 uderzeń na minutę.
Aby uzyskać prawidłowy wynik badania, pacjent w czasie jego trwania powinien spokojnie leżeć, a od ostatniego wysiłku powinno minąć około 15 minut.
Stopień nasycenia krwi tlenem (SPO2)
Poziom nasycenia hemoglobiny tlenem powinien wynosić
nie mniej niż 95% u osób młodych i zdrowych oraz nie mniej niż 93% u seniorów i palaczy. Wynik poniżej tego poziomu wskazuje, że ilość hemoglobiny związanej z tlenem jest w organizmie zbyt mała, co grozi niedotlenieniem. Powinno się więc skonsultować stan pacjenta z lekarzem.
Saturacja na poziomie niższym niż 90% oznacza, że interwencja lekarska powinna nastąpić jak najszybciej.
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Niedotlenienie organizmu spowodowane zakażeniem koronawirusem
jest wskazaniem do przewiezienia chorego do szpitala i poddania go wentylacji mechanicznej pod okiem lekarza.
Pulsoksymetry to produkty używane obecnie nie tylko w szpitalach, ale także w domach pacjentów i służące do monitorowania ich stanu zdrowia. Wśród wielu produktów dostępnych na rynku urządzeń medycznych każdy znajdzie taki model, który spełni wszystkie jego oczekiwania i będzie prosty w obsłudze.
