Angina, czyli zakażenie gardła i migdałków podniebiennych jest jedną z najczęściej rozpoznawanych u dzieci infekcji. Biały nalot w gardle, spuchnięte węzły chłonne i wysoka gorączka mogą sugerować zakażenie bakteryjne - które w 95% przypadków spowodowane jest przez tzw. paciorkowce grupy A.
Angina u dzieci bezwzględnie wymaga leczenia antybiotykiem, brak takiego leczenia może powodować groźne powikłania, w tym uszkodzenie serca. Bakterie z grupy paciorkowców łatwo przenoszą się wśród dzieci w żłobkach, przedszkolach i szkołach. Badaniem pozwalającym wykryć paciorkowce - jest wymaz z gardła lub tzw. Strep test, który można wykonać również samodzielnie. Jak i kiedy wykonywać badania u dzieci?
Paciorkowce wywołujące anginę i wczesne objawy anginy
Objawy typowe dla anginy u dzieci to biały nalot w obrębie migdałków podniebiennych, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, ból i obrzęk gardła oraz bardzo wysoka gorączka. U dzieci podczas rozwoju infekcji mogą pojawić się atypowe objawy (wymioty, biegunka), które na pierwszy rzut oka bardziej przypominają zatrucie. Choroba ma bardzo dynamiczny przebieg, zaczyna się nagle, a objawy nasilają się z czasem.
Bakteryjne zakażenie gardła należy rozpoznać i leczyć jak najszybciej z uwagi na:
- szybszy powrót do zdrowia - antybiotyk już po pierwszej dawce hamuje dalsze namnażanie bakterii i je zabija. Powoduje to stopniowe zmniejszanie się nasilenia stanu zapalnego i ustępowanie objawów infekcji.
- uniknięcie powikłań po infekcji paciorkowcami grupy A - prawidłowe leczenie zapewnia zapobieganie rozwojowi ciężkich powikłań. Paciorkowce S.pyogenes, które pozostaną w organizmie po przebytej i nieleczonej anginie ropnej mogą powodować infekcje w innych częściach organizmu, co jest powodem m.in. gorączki reumatycznej, uszkodzenia serca, nerek, sepsy, wstrząsu paciorkowcowego czy martwiczego zapalenia powięzi.
- redukcję nosicielstwa - problem z nosicielstwem, czyli stałą obecnością bakterii w gardle występuje szczególnie wśród dzieci. Szacuje się, że około 20% dzieci jest nosicielem paciorkowców grupy A. Powoduje to, że w trakcie spadku odporności dziecko jest bardzo narażone na rozwój anginy.
- ograniczenie zakaźności - angina jest bardzo zakaźna. Jeżeli dziecko nie jest prawidłowo leczone to może zarażać nawet kilka tygodni po ustąpieniu objawów. Dopiero przyjęcie antybiotyku zatrzymuje dalsze rozprzestrzenianie się patogenu. Antybiotyk hamuje zakaźność już po 24 godzinach od przyjęcia pierwszej dawki leku.
- częste nawroty anginy - u dzieci, które nie były leczone prawidłowo
Dlaczego dzieci tak łatwo „łapią” anginę w żłobkach i przedszkolach?
Angina jest infekcją typową dla wieku dziecięcego. Na zwiększoną liczbę zachorowań w tej grupie wiekowej wpływa niedojrzałość układu odpornościowego u dzieci (do 6 roku życia) oraz przebywanie w otoczeniu, w którym łatwo o przeniesienie bakterii drogą kropelkową. Dlatego najczęściej na anginę chorują dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli. Bezpośredni kontakt z rówieśnikami oraz korzystanie z tych samych zabawek jest najprostszą formą zakażenia bakteriami z grupy paciorkowców.
Antybiotyk na wirusowe zapalenie gardła - BŁĄD
W większości przypadków infekcje gardła - zarówno u dzieci, jak i dorosłych wywołują jednak wirusy m.in. wirusy przeziębienia, adenowirus czy wirus EBV (mononukleoza zakaźna). Bardzo często wirusowe zapalenie gardła, może przebiegać z objawami (np. ropny nalot na migdałkach), które mogą wprowadzić nas w błąd i zasugerować, że jest to angina.
Jakie zagrożenia niesie ze sobą antybiotykoterapia, w przypadku wirusowego zapalenia gardła?
- Po pierwsze nie skraca czasu choroby, bo antybiotyki zwyczajnie nie działają na wirusy
- Mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby - szczególnie w przypadku, kiedy infekcja gardła jest spowodowana wirusem mononukleozy zakaźnej (EBV), który jest hepatotropowy i sam dość intensywnie uszkadza wątrobę
- Narażenie na powikłania takie jak biegunka i wymioty, co jest szczególnie niebezpieczne u dzieci
- Zaburzenie naturalnej mikroflory jelit - co zwiększa ryzyko wystąpienia w przyszłości chorób autoimmunologicznych oraz alergii
Brak antybiotyku, w przypadku anginy bakteryjnej - BŁĄD
Złe rozpoznanie ma również drugą stronę medalu - antybiotyk jest niezbędny do leczenia anginy u dziecka wywołanej przez bakterie. Aż w 95% przypadków są to paciorkowce grupy A, czyli tzw. Streptococcus pyogenes. W przypadku anginy ropnej infekcja rozwija się bardzo szybko, powodując wysoką gorączkę oraz często również biały nalot na migdałkach. U dzieci mogą pojawić się również atypowe objawy - wymioty, biegunka czy ból brzucha. Infekcja bez leczenia antybiotykiem również ustąpi, z tym, że po dużo dłuższym czasie i z ryzykiem rozwoju powikłań po anginie.
Zalecenia diagnostyczne są jasne, aby potwierdzić lub wykluczyć zakażenia paciorkowcami grupy A - należy wykonać posiew wymazu z gardła lub szybki test na antygen Strep A.
Wymaz z gardła jest istotnym czynnikiem, który wpływa na podjęcie decyzji o zastosowaniu antybiotykoterapii. Badania diagnostyczne umożliwiają trafne rozpoznanie przyczyny infekcji gardła, a tym samym skuteczne leczenie i zapobieganie powikłaniom. Więcej informacji na temat anginy bakteryjnej, diagnostyce, leczeniu i powikłaniach po anginie znajdziesz na stronie: wykryjangine.pl
Bibliografia:
[1] Engelman R., Shahian D., Shemin R. i wsp.: The Society of Thoracic Surgeons practice guideline series: antibiotic prophylaxis in cardiac surgery, part II: antibiotic choice. Ann. Thorac Surg., 2007; 83: 1569-1576.
[2] Dziekiewicz M., Radzikowski A.: Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.
[3] Filczak K., Sybilski A.: Azytromycyna w leczeniu zapalenia gardła i migdałków. Spojrzenie bakteriologa oraz klinicysty, Pediatr Med Rodz 2013, 9 (1), p. 50-56.
[4] Dzierżanowska D., Semczuk K., Pawińska A.: Zasady wykonywania wymazu z gardła na posiew oraz bezpośredniego testu na obecność antygenu Streptococcus pyogenes u dzieci z podejrzeniem anginy paciorkowcowej, Medycyna Praktyczna.