Grzybica stóp jest chorobą bardzo powszechną - szacuje się, że dotyka około 15 - 30% osób w różnym wieku. Statystyki te mogą być jednak zaniżone, gdyż wielu pacjentów nie zgłasza objawów grzybicy, lecząc się na własną rękę środkami dostępnymi w aptekach bez recepty. A nieleczona grzybica stóp często i chętnie nawraca. Co wywołuje grzybicę stóp i jakie są jej objawy? Jak rozpoznać grzybicę? Jakich preparatów używać aby pozbyć się jej na dobre?
Czym jest grzybica stóp i jakie są jej przyczyny
Grzybica przebiega inaczej i wywołuje nieco inne dolegliwości niż zakażenia grzybicze dotyczące skóry głowy lub innych owłosionych części ciała, toteż ma status osobnej podjednostki chorobowej. Wywoływana jest zwykle przez dermatofity, spośród których najbardziej powszechnym jest gatunek Trichophyton rubrum.
Grzybicą stóp łatwo jest się zarazić w środowiskach wilgotnych i ciepłych oraz miejscach, w których duża ilość osób korzysta ze wspólnych kabin prysznicowych. Często więc "przynosimy" ją z basenów, sauny, klubów sportowych, internatów, akademików czy campingów. Szczególnie narażone są na nią również osoby noszące przez wiele godzin dziennie grube, nieprzemakalne i ocieplane obuwie, a więc górnicy, strażacy czy pracownicy budowlani.
Aby doszło do zakażenia grzybicą stóp, wystarczy nawet krótki kontakt z jego zarodnikami i to kilka miesięcy po kontakcie osoby chorej z daną powierzchnią. Jednak nie każdy, kto miał kontakt z zarodnikami, zachoruje na grzybicę stóp - ryzyko zachorowania rośnie, gdy stwarzamy zarodnikom sprzyjające warunki:
- ciepłe, wilgotne środowisko - noszenie nieprzewiewnego obuwia,
- gdy zaniedbamy pielęgnację stóp lub przeciwnie - będziemy je zbyt często myć lub używać zbyt agresywnych kosmetyków, które spowodują zniszczenie naturalnej bariery ochronnej skóry,
- zakażenie grzybami zdarza się częściej osobom chorującym na cukrzycę oraz starszym,
- zaburzenia krążenia obwodowego również tworzą warunki sprzyjające do rozwoju grzybicy stóp,
- osoby o osłabionej odporności są bardziej narażone na zakażenie,
- długotrwała antybiotykoterapia,
- chodzenie boso w miejscach publicznych - na basenach, w saunach, łazienkach dostępnych w budynkach zamieszkania zbiorowego.
Zwykle pierwszym objawem zauważalnym dla pacjenta jest swędzenie skóry. To wtedy właśnie kupujemy leki na grzybicę stóp - i choć jest to dobre rozwiązanie, to jednak należy pamiętać o kilku zasadach, których przestrzeganie może nas uchronić przed nawrotem choroby. Jeśli więc podejrzewasz u siebie grzybicę stóp, przeczytaj kolejną część naszego artykułu.
Rodzaje grzybicy stóp i towarzyszące im objawy
Wyróżniamy kilka rodzajów grzybicy stóp, w zależności od przebiegu choroby i obrazu klinicznego, który wywołuje. Trudno jest więc jednoznacznie określić jak wygląda grzybica stóp. Ogólnie choroba obejmuje zmiany o charakterze rumieniowo - złuszczającym, ale **w różnych postaciach może wywoływać nieco inne dolegliwości i symptomy:**
- grzybica międzypalcowa - jest najczęściej spotykanym rodzajem grzybicy stóp, a jej objawy najczęściej pojawiają się między czwartym i piątym palcem stopy. Nieleczona obejmuje wszystkie przestrzenie międzypalcowe i wreszcie całe stopy. Na skórze pojawiają się drobne pęcherzyki oraz pęknięcia. Z pęcherzyków może sączyć się mająca nieprzyjemny zapach wydzielina, a zmianom tym towarzyszy swędzenie skóry;
- grzybica złuszczająca - może atakować nie tylko skórę stóp, ale także płytkę paznokciową. Jej charakterystycznym objawem jest nadmierne rogowacenie i złuszczanie się naskórka. Skóra w miejscach objętych zakażeniem staje się sucha i łatwo pęka, a naskórek łuszczy się drobnymi, srebrzysto - białymi płatami. Płytka paznokciowa dużego palca u stopy zmienia kolor na żółtawy, bywa zgrubiona. Choroba w tej postaci ma często charakter przewlekły;
- grzybica potnicowa - objawy występują przede wszystkim na podeszwie, ale mogą również objąć łuk stopy, a także przenieść się na skórę dłoni. Początkowo na stopach pojawiają się drobne pęcherzyki, które następnie pękają i złuszczają się. Skóra staje się pogrubiona i zaczerwieniona, zwłaszcza w miejscach, w których pęcherzyki zlewają się. Objawom towarzyszy uporczywe swędzenie, skóra nieprzyjemnie pachnie;
- grzybica wrzodziejąca - spotykana jest najrzadziej. Prawie nie występuje u młodych, zdrowych osób, za to szczególnie często atakuje osoby chore na cukrzycę.
Należy pamiętać, że grzybicy stóp towarzyszyć może również grzybica paznokci - dermatofity łatwo co na skórze stóp rozwijają właśnie na paznokciach oraz owłosionej skórze głowy.
Diagnostyka grzybicy stóp
Między innymi właśnie ze względu na różnorodność objawów i zmian skórnych zarówno grzybicę skóry, grzybicę paznokci, jak i grzybicę stóp diagnozuje się nie tylko na podstawie obrazu klinicznego, ale również specjalistycznych badań. Jeśli pacjent zaobserwuje niepokojące zmiany skórne, powinien zwrócić się do dermatologa, który zleci badanie mikologiczne zeskrobin. Na podstawie wyników zdecyduje jak leczyć grzybicę stóp w danym przypadku.
Leczenie grzybicy stóp
Stosowane w leczeniu grzybicy preparaty, także te dostępne bez recepty, produkowane są na bazie środków przeciwgrzybiczych, na przykład azotanu mikonazolu, chlorowodorku terbinafiny, flutrimazolu, ketokonazolu lub klotrymazolu. Wykazują one wysoką skuteczność w leczeniu, ale należy zwrócić szczególną uwagę na systematyczność ich stosowania. Mogą mieć postać kremu, żelu, sprayu lub pudru, a wybór konkretnej zależy od preferencji samego pacjenta.
Preparaty te stosuje się 2 razy dziennie. Przed ich użyciem należy starannie umyć stopy i przestrzenie międzypalcowe, a potem dokładnie je osuszyć. Idealnie sprawdza się w tym celu ręcznik papierowy - doskonale wchłania wodę i jest jednorazowy, nie ma więc ryzyka, że użyje go ktoś inny i zarazi się grzybicą stóp.
Ile trwa leczenie grzybicy stóp? W zależności od tego, jak bardzo zaawansowana jest choroba, terapia trwa od 3 do 6 tygodni. Zwykle już po 2 - 4 tygodniach pacjenci zauważają ustępowanie zmian chorobowych, ale kurację należy kontynuować przez kolejne ok. 2 tygodnie, w przeciwnym przypadku szybko wróci.
Domowe sposoby leczenia grzybicy stóp mogą być stosowane wyłącznie jako wspomaganie terapii farmakologicznej. Najczęściej wykorzystywany jest olejek drzewa herbacianego, który ma bardzo silne właściwości przeciwgrzybicze, a do tego antyseptyczne i antybakteryjne. Można stosować także żyworódkę, aloes i rozmaryn.
Kiedy leczenie zostanie zakończone, konieczne jest stosowanie profilaktyki ze strony pacjenta - grzybica stóp może bowiem nawracać. Poleca się użycie formaliny do dezynfekcji obuwia, skarpetek, rajstop i wszelkich tekstyliów i powierzchni, które miały kontakt z zakażoną skórą. Poza tym należy:
- zrezygnować z noszenia nieprzewiewnych butów - zamiast nich nosić dobrej jakości obuwie, najlepiej skórzane lub wykonane z innych naturalnych materiałów,
- zrezygnować z noszenia skarpetek i rajstop ze sztucznych tkanin - zastąpić je wykonanymi z włókna bawełnianego lub bambusowego,
- nie nosić cudzego obuwia ani nie używać cudzych przyborów do pielęgnacji paznokci i skóry stóp - myjek, gąbek, pilników, cążek, nożyczek i pumeksu oraz ręcznika,
- nie przymierzać obuwia w sklepie na bose stopy - zawsze używać jednorazowych skarpetek,
- nosić własne obuwie (klapki) w łazienkach zbiorowych, internatach, na basenie, itp.
Grzyby chorobotwórcze łatwo rozwijają się w ciepłych i wilgotnych warunkach, a leczenie grzybicy stóp oraz paznokci jest długotrwałe i uciążliwe. Środki przeciwgrzybicze dostępne są w aptekach bez recepty, jeśli więc zauważysz pierwsze objawy choroby, natychmiast rozpocznij leczenie.