Badania wykazują, że coraz więcej osób zmaga się z występowaniem w ich organizmie tzw. stresu oksydacyjnego. Warto zaznaczyć, że dolegliwość dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Stres oksydacyjny jest stanem, który może doprowadzić do szybszego starzenia się organizmu i tkanek, a także może powodować wiele chorób. Czym jest i jak powstaje stres oksydacyjny, jakie są jego przyczyny i objawy, i jak leczyć tę dolegliwość? Odpowiadamy!
Czym jest stres oksydacyjny?
Stresem oksydacyjnym nazywamy stan, kiedy w organizmie powstaje zaburzenie równowagi pomiędzy wolnymi rodnikami (oksydantami) i przeciwutleniaczami (antyoksydantami). Aby wyjaśnić, na czym polega zjawisko stresu oksydacyjnego, należy najpierw wytłumaczyć, czym są wolne rodniki i antyoksydanty.
Do powstawania wolnych rodników dochodzi w procesie oddychania. Wówczas część tlenu, który dostarcza organizmowi energię, zamienia się w szkodliwe cząsteczki. Te cząsteczki z kolei prowadzą do uszkodzenia komórek odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu (m.in. DNA, tłuszcze, białka).
Do zwalczenia wolnych rodników niezbędne są antyoksydanty, które spowalniają reakcje utleniania w organizmie i chronią przed szkodliwym działaniem oksydantów. Mówiąc prościej, antyoksydanty „wychwytują” nadmiar wolnych rodników i wspomagają zdolność usuwania z krwiobiegu substancji toksycznych.
Biorąc pod uwagę powyższe, stresem oksydacyjnym jest zjawisko, kiedy ciało nie jest w stanie wyprodukować dostatecznej ilości antyoksydantów niezbędnych do zwalczania szkodliwego działania wolnych rodników. Wówczas organizm staje się słabszy i bardziej podatny na wszelkie zmiany chorobowe.
Przyczyny stresu oksydacyjnego
Stres oksydacyjny poniekąd staje się chorobą cywilizacyjną, głównie przez niezdrowy styl życia, który towarzyszy większości społeczeństwa. Istotną przyczyną stresu oksydacyjnego jest przede wszystkim zła dieta, m.in. spożywanie przetworzonej żywności i sztucznie nawożonych owoców i warzyw, a także smażonych i wędzonych produktów (wówczas do organizmu dostają się szkodliwe węglowodory aromatyczne).
Wspominając o złym odżywianiu, należy powiedzieć o jedzeniu spleśniałych produktów lub ich części - nawet po odkrojeniu nieświeżej cząstki. Ponadto negatywny wpływ na organizm mają także przypalone potrawy (podczas spożywania przypalonych produktów powstają destrukcyjne dla zdrowia związki aminowe). Warto zaznaczyć, że częste spożywanie alkoholu również może powodować stres oksydacyjny.
Innymi przyczynami stresu oksydacyjnego są częsty i zbyt intensywny wysiłek fizyczny, długotrwały stres i problemy psychiczne, a także zanieczyszczenia powietrza i palenie papierosów. W kontekście stresu oksydacyjnego przywołuje się także kontakty z metalami ciężkimi, np. ołowiem i rtęcią oraz działanie niektórych leków, np. sterydów, antydepresantów, czy środków antykoncepcyjnych. Warto zaznaczyć, że stres oksydacyjny może być powodowany także nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne.
Objawy stresu oksydacyjnego
Stres oksydacyjny prowadzi przede wszystkim do złego samopoczucia, dlatego często jego objawy są bagatelizowane. Do najpopularniejszych należą bóle mięśni i głowy, problemy z trawieniem, zaparcia, a nawet wysypka. Innym, poważniejszym i bardziej niebezpiecznym dla organizmu objawem jest spadek składników odżywczych we krwi, gdyż wskutek uszkodzenia komórek przez wolne rodniki, organizm nie przyswaja dostatecznej ilości witamin i mikroskładników.
Najpoważniejszym objawem stresu oksydacyjnego są stany zapalne, które mogą prowadzić do uszkodzenia DNA komórek organizmu. Wówczas może dojść do rozwoju poważnych, zagrażających życiu chorób i nowotworów.
Skutki stresu oksydacyjnego
Początkowe fazy stresu oksydacyjnego są dość łatwe do wyleczenia i można szybko zapobiec rozwojowi ciężkich chorób. Jednak zaniedbanie dolegliwości i utrzymywanie wolnych rodników na wysokim poziomie powoduje m.in. spadek odporności organizmu i szybsze starzenie się skóry. Ponadto przy długotrwałym stresie oksydacyjnym może dojść do rozwoju miażdżycy i chorób układu krwionośnego. Dzieje się tak wskutek utleniania lipidów przez wolne rodniki i osadzania się tłuszczu na ściankach tętnic.
Co więcej, długotrwały stres oksydacyjny może powodować choroby układu oddechowego, a nawet doprowadzić do uszkodzenia mózgu, czego skutkiem jest choroba Parkinsona, czy Alzheimer. Warto zaznaczyć, że najnowsze badania dowodzą, że nadmiar wolnych rodników może negatywnie wpływać na płodność. U mężczyzn stres oksydacyjny pogarsza jakość nasienia, prowadząc nawet do zniszczenia plemników. U kobiet z kolei wolne rodniki mogą zaburzać cykle miesiączkowe, a nawet zaostrzać przebieg zespołu policystycznych jajników, czy endometriozę.
Nieleczony stres oksydacyjny może przyczynić się do rozwoju nowotworu skóry (czerniaka), a także do rozwoju chorób i nowotworów żołądka, nerek i układu moczowego. Należy więc pamiętać, że każde objawy nadmiaru wolnych rodników wymagają wizyty u specjalisty.
Stres oksydacyjny - jak leczyć i zapobiegać?
Każdą niepokojącą zmianę w organizmie i jego zachowaniu należy skonsultować z lekarzem. Wspomagająco przy leczeniu stresu oksydacyjnego działają m.in.
suplementy diety, które potęgują zwalczanie szkodliwych wolnych rodników i uzupełniają niedobory składników odżywczych, co wzmacnia cały organizm. Podstawowym działaniem podejmowanym przy kuracji dolegliwości jest wykluczenie z diety składników, które przyczyniają się do zwiększenia ilości wolnych rodników.
Wówczas należy zrezygnować z wszelkich używek, a także ograniczyć spożywanie potraw smażonych i sztucznie przetworzonych. Wskazane jest regularne nawadnianie się i przygotowywanie potraw ze składników o dobrym dla organizmu składzie. Warto w posiłkach wykorzystywać warzywa bogate w polifenole, karotenoidy, oraz witaminy C, A i E, takie jak: brokuły, marchew, pomidory, czerwona papryka, cebula, czy sałata. Ponadto niezbędne będą owoce takie jak jabłka, czarna porzeczka, czy cytrusy. Warto także wprowadzić do diety kakao lub zieloną herbatę.
Przy leczeniu stresu oksydacyjnego należy także pamiętać o regularnej, ale niezbyt intensywnej aktywności fizycznej i wypracowaniu metod radzenia sobie ze stresem. Nawet najzdrowsza dieta komponowana z ciągłym zdenerwowaniem i napięciem może nie przynieść pożądanych efektów.
Zapobieganie stresowi oksydacyjnemu
Aby zapobiegać rozwojowi wolnych rodników, należy przede wszystkim wprowadzić w życie zdrowe odżywianie i ograniczyć do minimum spożywanie smażonych, czy przetworzonych chemicznie produktów. Warto wyeliminować z diety fast-foody, a warzywa i owoce najlepiej nabywać u lokalnych sprzedawców. Zdrowa, zapobiegająca stresowi oksydacyjnemu dieta zawiera owoce morza, oleje roślinne, orzechy, kaszę gryczaną, czy zieloną herbatę. Pamiętaj również, że ruch jest ważny, ale intensywny, nadmierny wysiłek fizyczny może potęgować dolegliwości.
Zapobieganie wolnym rodnikom to także ograniczenie ekspozycji na słońce (nadmiernego opalania się) czy przebywania w miejscach o dużym zanieczyszczeniu środowiska, np. przy ruchliwych ulicach. Zamiast spaceru po mieście, warto wybrać się na jego obrzeża lub na wieś i zażyć prawdziwie świeżego powietrza. Pamiętaj również o regularnym nawadnianiu się i ograniczaniu do minimum stresujących sytuacji.
Stres oksydacyjny - podsumowanie
Stres oksydacyjny, choć w początkowej fazie nie wykazuje bardzo uciążliwych objawów, może powodować wiele niebezpiecznych zmian w organizmie. Warto więc zapobiegać rozwojowi wolnych rodników i wspierać organizm codzienną zdrową dietą i suplementami, które dostarczą organizmowi cenne witaminy i pomogą uzupełnić składniki odżywcze, niezbędne w walce ze szkodliwymi cząsteczkami.
