Bóle brzucha, ogólne złe samopoczucie, biegunki, a nawet depresja... Szukając przyczyn swoich dolegliwości, pacjenci często nie mają pojęcia, że mogą to być objawy nadwrażliwości na gluten.
Obecnie szacuje się, że z powodu rozmaitych nietolerancji pokarmowych na świecie cierpi nawet co piąta osoba, z czego pięć procent stanowią właśnie osoby z celiakią. Zobacz, czym jest ta dolegliwość oraz czy może dotyczyć także Ciebie!
Skąd się bierze nadwrażliwość na gluten
Jeszcze do niedawna mówiono, że nietolerancja glutenu jest przypadłością wieku dziecięcego i mija w trakcie dorastania. Niestety nie jest to prawda - na celiakię choruje się do końca życia.
Ma ona podłoże autoimmunologiczne i udowodniono, że w jej rozwoju rolę odgrywają głównie czynniki genetyczne, a w dalszej perspektywie także styl i środowisko życia.Organizm chorego na celiakię posiada antygeny, które po kontakcie z glutenem wywołują silną reakcję układu odpornościowego i produkcję przeciwciał. Te natomiast powodują uszkodzenie kosmków jelita cienkiego, a nawet ich zanik.
Jak wiadomo, jelito cienkie odpowiedzialne jest za prawidłowe wchłanianie substancji odżywczych i witamin. Dlatego wszelkie upośledzenia jego prawidłowego funkcjonowania są niebezpieczne dla zdrowia.
Brak leczenia choroby trzewnej może doprowadzić do niedożywienia, zaburzenia prawidłowego wchłaniania, a nawet śmierci.
Gluten - niebezpieczny dla osób z celiakią składnik zbóż
Rosnąca popularność diety bezglutenowej wyrobiła powszechny pogląd, że gluten jest "czymś złym".
Tak naprawdę, jeśli nie należymy do chorych na celiakię, to nie mamy się czego bać. Gluten to po prostu grupa białek znajdujących się w ziarnach pszenicy, jęczmienia, owsa czy żyta.
Możemy zaobserwować go na przykład podczas wyrabiania ciasta, gdyż to właśnie gluten nadaje masie kleistą i rozciągliwą konsystencję.
Gluten znajdziemy w większości produktów mącznych, takich jak chleb, ciastka czy bułki, a niekiedy nawet w wędlinach czy nabiale.
Dlatego osoby z nietolerancją glutenu są zmuszone podczas zakupów dokładnie czytać etykiety.Objawy nietolerancji glutenu
Celiakia często daje o sobie znać w sposób niejednoznaczny, a chorzy uskarżają się między innymi na:
- ból brzucha,
- przewlekłe biegunki,
- uciążliwe wzdęcia,
- utratę masy ciała,
- anemię i ospałość.
Ponadto, w wyniku zaniku kosmków jelitowych, pojawiają się rozmaite niedobory witamin i minerałów, co z kolei wpływa na rozwój chorób współistniejących.
W przypadku nietolerancji glutenu nie każdy chory cierpi na takie same objawy. Co ciekawe, mogą się one różnić w zależności od postaci celiakii.
Celiakia jawna
Jest to najłatwiejsza do zdiagnozowania postać choroby trzewnej, która najczęściej pojawia się już u małych dzieci, zaraz po wprowadzeniu do ich diety glutenu.
Objawy są dosyć czytelne i oprócz tych ze strony układu pokarmowego występują także zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, niskorosłość, a także w późniejszym wieku opóźnienie dojrzewania płciowego.
Celiakia nietypowa
Jest to najczęstsza forma nietolerancji glutenu i może uwidocznić się właściwie w każdym wieku. Objawy są bardzo zróżnicowane i wykraczają poza dolegliwości brzuszne.
Mogą być to problemy z koncentracją, bóle stawów, wymioty, problemy natury neurologicznej, niepłodność lub problem z utrzymaniem ciąży u kobiet, bóle głowy, a także częste zapalenia błon śluzowych i zmiany skórne.Czasami celiakia nie daje żadnych objawów, oprócz obecności w organizmie charakterystycznych przeciwciał.
Diagnostyka nadwrażliwości na gluten
Jeśli podejrzewasz u siebie lub osób bliskich celiakię, możesz wykonać samodzielnie
test na nietolerancję glutenu do domowego użytku, który sprawdza obecność przeciwciał. Jego wynik jest wysoce wiarygodny i pomoże podjąć decyzję o ewentualnym kontakcie z lekarzem gastroenterologiem.
Jak wykonać test na nietolerancję glutenu?
Wykonanie domowego testu jest prostą czynnością. Pamiętajmy przy tym, by postępować zgodnie z instrukcją. Na początek należy dokładnie umyć ręce i delikatnie wyciągnąć z opakowania pipetę, płytkę testową oraz nakłuwacz. Następnie, po dezynfekcji opuszka palca, z którego będziemy pobierać próbkę, dociskamy do niego nakłuwacz i wciskamy przycisk uwalniający. Powinna pojawić się kropla krwi. Jeśli to nie nastąpiło, możemy delikatnie rozmasować opuszek aż do jej wypłynięcia. Pobieramy pipetą krew do wyznaczonego poziomu i przenosimy ją na płytkę testową. Należy zwrócić uwagę, aby cała zawartość pipety znalazła się w dołku próbkowym. Następnie dodajemy 4 krople diulentu.
Pomiędzy każdą kroplą robimy około 3-sekundową przerwę. Wynik testu otrzymamy po upływie około kwadransa.Rozpoznanie celiakii - jakie badania wykonać
Wynik dodatni testu na przeciwciała nie koniecznie oznacza, że jest to choroba trzewna. Dokładne rozpoznanie może wykonać jedynie lekarz. Aby jednak potwierdzić celiakię u pacjenta, potrzebna będzie seria niezbędnych badań.
Na początku potwierdza się obecność przeciwciał występujących przy nietolerancji glutenu poprzez test serologiczny. Ponadto wykonywana jest także morfologia krwi i stężenie poszczególnych pierwiastków.
Jeśli okaże się, że posiadamy dane przeciwciała, kolejnym krokiem są badania na obecność genów HLA. Wyniki tego badania pełnią fundamentalną rolę w rozpoznaniu celiakii, bądź jej wykluczeniu.
Ostatecznym badaniem jest endoskopia wraz z biopsją jelita cienkiego.

Do czego prowadzi celiakia?
- nowotwory w obrębie brzucha,
- osteoporoza,
- niedorozwój szkliwa zębowego,
- niepłodność,
- zmiany w psychice, w tym depresja.
Aby im zapobiec, konieczne jest zastosowanie terapii leczniczej hamującej objawy i następstwa choroby.
Leczenie celiakii
Główne leczenie nietolerancji glutenu polega na jego zupełnej eliminacji z diety pacjenta.
Osoby chore szybko obserwują ustanie objawów, a po dłuższym czasie także odbudowę kosmków jelita cienkiego. Dzięki diecie bezglutenowej stanowczo poprawia się komfort życia.
Jakie produkty można jeść przy nietolerancji glutenu
Nietolerancja glutenu nie musi oznaczać jedzenia jedynie specjalnych produktów. Bezpieczne są natomiast wyroby z kukurydzy, ryżu, gryki, bezglutenowego owsa czy tapioki. Z powodzeniem mogą one zastąpić tradycyjne przetwory mączne, takie jak pieczywo lub makarony.
Ponadto dieta osób z celiakią powinna być bogata w owoce, warzywa, orzechy, zdrowe tłuszcze, sprawdzony nabiał i mięso.
Dieta bezglutenowa - czy jest konieczna?
Osoby chore niestety muszą przestrzegać restrykcyjnej diety bezglutenowej do końca życia. Pamiętajmy, że brak objawów nie oznacza wyleczenia celiakii!
Pod żadnym pozorem nie należy spożywać nawet najmniejszej ilości produktów zawierających gluten. Drobne "grzeszki" mogą doprowadzić do nagłego pogorszenia się stanu zdrowia, a nawet powikłań i wystąpienia chorób współistniejących.
Nie jedząc glutenu, łatwo jest o niedobory błonnika czy niektórych witamin. Aby uniknąć błędów żywieniowych, dobrze jest na początek zapisać się do profesjonalnego dietetyka, który pomoże dobrać posiłki i produkty zawierające wszystkie niezbędne makro i mikro elementy.
Co zrobić jeśli zauważę objawy nietolerancji glutenu?
Jeśli zaobserwowałeś u siebie opisane w tym tekście zaburzenia ze strony układu pokarmowego, koniecznie sprawdź, czy są to objawy nietolerancji glutenu, czy zwykłej alergii na pszenicę. Pomoże ci w tym domowy test na antygeny lub wizyta u lekarza, który zleci niezbędne badania.
Pamiętaj, aby nie próbować leczenia na własną rękę.
Celiakia to poważna choroba, która w przypadku braku właściwego leczenia może prowadzić do wyniszczenia organizmu i ciężkich schorzeń.Nietolerancja glutenu nie musi być wyrokiem - im szybciej chory podejmie leczenie, tym większą ma szansę na normalne życie!