Jodyna znana jest od setek lat jako środek do dezynfekcji skóry w przypadku skaleczeń lub otarć. To popularny antyseptyk dostępny w aptekach bez recepty, który przeznaczony jest do stosowania zewnętrznego. Czym dokładnie jest jodyna, jakie skutki w organizmie powoduje niedobór i nadmiar jodu, i jakie są właściwości jodyny? Kiedy warto stosować jodynę, czym preparat różni się od płynu Lugola i czy są jakieś przeciwwskazania do używania jodyny? Odpowiadamy!
Jodyna - co to takiego?
Jodyna to ciemnożółta, brunatna substancja, w której skład wchodzi spirytusowy roztwór jodu oraz woda z dodatkiem jodku potasu, pełniącego zadanie środka stabilizującego. Do odkażania skóry zwykle stosuje się preparat o stężeniu 3-10%. Jeszcze do niedawna, poza wykorzystywaniem jodyny do zabijania bakterii występujących w przypadku zakażeń, wiele kobiet stosowało preparat do polepszenia wyglądu skóry.
Jak same przyznawały, rozcieńczona z wodą jodyna odmładzała twarz i sprawiała, że kobiety czuły się piękniejsze. Było to jednak złudzenie optyczne, gdyż jodyna pozostawiała na skórze delikatny odcień brązu, co wyrównywało koloryt cery i delikatnie ją rozświetlało. Po odkryciu właściwości koloryzujących jodyna była wykorzystywana jako samoopalacz, jednak często na ubraniach pozostawały plamy po preparacie, a w organizmie można było zauważyć reakcje alergiczne i zatrucia preparatem. Wówczas zakończono eksperymenty i powrócono do stosowania jodyny zgodnie z jej przeznaczeniem.
Jak działa jodyna?
Działanie jodyny polega na likwidacji białka będącego składnikiem plazmy drobnoustrojów, gromadzących się w pobliżu rany i powodujących powolne gojenie się skaleczeń. Wówczas preparat umożliwia pozbycie się bakterii, zapobiegając rozwojowi zakażeń i wspierając gojenie się uszkodzonych tkanek. Warto jednak zaznaczyć, że jodyna nie powinna być stosowana na otwarte rany. Zwykle preparat umieszcza się na skórze wokół otarć i niewielkich skaleczeń.
Właściwości jodyny
Jodyna ma właściwości odkażające, grzybobójcze i wirusobójcze. Jak wcześniej wspomniano, preparat służy do odkażania zainfekowanych miejsc lub dezynfekowania skóry przed zabiegami i operacjami, jednak nie jest wskazane wprowadzać jodyny do głębszych ran. Preparatem można przemywać podrażnioną lub otartą skórę, a także uszkodzone tkanki wokół głównej, głębokiej rany.
Kiedy stosować jodynę?
Jodynę można zakupić w aptece i przed stosowaniem preparatu należy zapoznać się z dołączoną do leku ulotką. W postaci nierozcieńczonej można stosować jodynę na okolicę rany i nieuszkodzoną tkankę skórną. Z kolei w celu zdezynfekowania otarcia, oparzenia lub skaleczenia, konieczne jest rozcieńczenie preparatu. Skórę można przemywać wacikiem nasączonym lekiem, jednocześnie dbając, aby jodyna nie dostała się do uszkodzonych tkanek. Wprowadzenie preparatu do rany skutkuje bólem i pieczeniem.
Co ważne, preparat należy stosować miejscowo. Pokrycie zbyt dużej powierzchni ciała jodyną może doprowadzić do zatrucia jodem, który będzie wchłaniał się do organizmu. Warto dodać, że lek można nakładać na okolicę rany od 2 do 3 razy dziennie. Zabronione jest spożywanie jodyny, gdyż mogłoby to doprowadzić do podrażnienia układu pokarmowego i reakcji alergicznej.
Co ciekawe, jodyna może zostać wykorzystana także w ogrodzie. Wiele osób przygotowuje roztwory zmieszane z wodą, które służą jako oprysk przeciwko chorobom roślin. Co więcej, jodyna może zostać także wykorzystana jako środek wzmacniający do podlewania kwiatów. Wystarczy wymieszać 1 kroplę jodyny z 3 litrami wody i tak przygotowanym płynem podlać ogród. Jodyna to także doskonały nawóz, szczególnie dla roślin żyjących w żyznych glebach. Zaleca się podlewanie roślin co 4 tygodnie mieszanką przygotowaną z 40 kropli jodyny na 10 litrów wody (na jedno podlewanie wykorzystuje się około 0,5 litra roztworu).
Jodyna a płyn Lugola
Wiele osób błędnie myśli, że płyn Lugola i jodyna są tymi samymi substancjami. Różnice widnieją jednak nie tylko w samym składzie obu preparatów, ale także we wskazaniach do stosowania. Płyn Lugola to roztwór wodny jodu, jodyna jest zaś 3-procentowym roztworem spirytusowym jodu w jodku potasu.
Wodne roztwory jodu, dzięki łagodniejszemu działaniu, mogą być stosowane bezpośrednio na rany w celu ich odkażenia. Ponadto płyn Lugola można wykorzystywać w postaci rozcieńczonej do płukania gardła, a w szczególnych przypadkach może zostać zalecone nawet spożywanie roztworu. W odróżnieniu od jodyny płyn Lugola wydawany jest na receptę, gdyż jego przedawkowanie może być niebezpieczne.
Nadmiar jodu i niedobór - skutki
Dostarczenie organizmowi zbyt dużej ilości jodu może prowadzić do wystąpienia nudności, biegunek oraz zaburzeń układu pokarmowego. Ponadto przedawkowanie jodu może prowadzić do zaostrzenia chorób autoimmunologicznych tarczycy - niedoczynności lub nadczynności tarczycy.
Z kolei niedobór jodu prowadzi do zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Są to m.in.: problemy z utrzymaniem stałej wagi, ciągłe zmęczenie, osłabienie włosów, trudności z koncentracją, kołatanie serca i przyspieszony puls, nerwowość, a także stałe uczucie zimna. Wprowadzony w 1996 roku obowiązek jodowania soli wpłynął na zmniejszenie diagnoz niedoboru jodu.
Przeciwwskazania do stosowania jodyny
Według lekarzy stosowanie jodyny nie jest zalecane u osób z zapaleniem opryszczkowym skóry, u chorych na gruźlicę, u osób zmagających się z problemami z tarczycą, a także w przypadku gdy stwierdzono nadwrażliwość na jod. Ponadto preparat nie powinien być stosowany u dzieci do 3 roku życia.
Podsumowanie
Jodyna to popularny preparat, stosowany od wielu lat w różnych celach. Warto posiadać go w swoim domu w celu wspierania procesu gojenia ran. Używając leku, należy jednak zapoznać się z zasadami zawartymi w ulotce lub skonsultować się z lekarzem, aby uchronić się od niepożądanych skutków ubocznych. Nieprawidłowe stosowanie jodyny może prowadzić do pogorszenia stanu skaleczeń, a także do zatrucia organizmu substancją.