Afty to bolesne nadżerki pojawiające się na błonie śluzowej jamy ustnej - najczęściej na śluzówce policzków i warg, ale czasem też na podniebieniu twardym i miękkim. Przyczyny ich występowania są bardzo różne - od prozaicznych zaniedbań higieny jamy ustnej, aż po poważne choroby przewlekłe, zaburzenia autoimmunologiczne i hormonalne.Skąd się biorą afty i jakie są ich charakterystyczne objawy?
Jak skutecznie leczyć afty i zapobiegać ich ponownemu pojawieniu się?
Czym są afty?
Afty to małe owrzodzenia jamy ustnej. Mają charakter nawracający i mogą występować pojedynczo lub też w grupach. Każda afta pokryta jest białym lub żółtawym nalotem i otoczona zapalną obwódką. Ich pojawienie się znacząco
utrudnia codzienne funkcjonowanie - ból sprawia, że spożywanie posiłków jest prawie niemożliwe, może nawet utrudniać mówienie. Stan, w którym błony śluzowe jamy ustnej pokrywają się aftami, określany jest jako aftowe zapalenie jamy ustnej.
Afty w jamie ustnej - objawy, na które trzeba zwrócić uwagę
Małe afty po wewnętrznej stronie policzków i warg lub na dnie jamy ustnej pojawiają się dość często w wyniku błędów w higienie jamy ustnej. Ich leczenie jest proste i skuteczne. Jeśli natomiast towarzyszą im objawy takie jak
powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, osłabienie, gorączka lub ból gardła - należy skontaktować się z lekarzem POZ.
Warto też wiedzieć, że
występować mogą różne rodzaje aft:
- afty opryszczkopodobne - małe , które przypominają opryszczkę, występują najczęściej u osób dorosłych i goją się przez 10 do 14 dni;
- afty Bednara - występują u małych dzieci;
- afty Mikulicza - afty małe, które szybko się goją. Niestety mają charakter nawracający;
- afty Suttona - to afty duże. Długo się goją i często towarzyszą im gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych.
Skąd się biorą afty na podniebieniu twardym i miękkim?
Przyczyn, dla których afty pojawiają się w jamie ustnej, jest wiele. Ich określenie będzie podstawą prawidłowego postępowania w leczeniu aft.
Zawsze jednak warto uśmierzać ból świadczący o stanie zapalnym.Nieprawidłowa higiena jamy ustnej
Brak higieny jamy ustnej może powodować nawracające afty, podobnie jak
stosowanie past do zębów zawierających składniki mogące wywoływać podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej. Kamień nazębny, aparat ortodontyczny czy źle dobrana proteza również mogą być przyczyną problemu.
Niedobory składników odżywczych
Bolesne zmiany
mogą być następstwem nieprawidłowej diety zawierającej zbyt małe ilości witamin i minerałów. Niedobory kwasu foliowego, żelaza, selenu i witamin z grupy B sprzyjają ich pojawieniu się.
Choroby przewlekłe i zaburzenia hormonalne
Do poważniejszych przyczyn nawracających aft zaliczamy choroby takie jak
cukrzyca i anemia, choroby autoimmunologiczne oraz zmiany hormonalne, na przykład towarzyszące ciąży. Nie bez znaczenia są także uwarunkowania genetyczne.
Leczenie aft
Temat leczenia aft nawracających warto omówić ze swoim lekarzem POZ - w szczególnych przypadkach zleci nam
diagnostykę laboratoryjną i, jeśli będą ku temu wskazania, zaordynuje suplementy diety lub leczenie ogólnoustrojowe.
Niezależnie od przyczyny powstawania w jamie ustnej aft, możemy na własną rękę stosować środki przyspieszające proces gojenia się zmian oraz miejscowo łagodzące ból. Warto też spożywać miękkie pokarmy o gładkiej konsystencji, aby niepotrzebnie nie podrażniać owrzodzeń.
Domowe sposoby na afty
Leczenie afty domowymi sposobami jest dość skuteczne i można stosować je praktycznie bez ograniczeń. Oto one:
- woda utleniona lub roztwór soli - płukanie jamy ustnej wodą utlenioną jest jednym z najstarszych domowych sposobów na afty. Łagodzi ból i przyspieszy gojenie niewielkich aft. Możesz nią płukać jamę ustną nawet kilka razy dziennie;
- płukanki z szałwii lekarskiej, rumianku, wody różanej lub odwar z czerwonej koniczyny - do płukania jamy ustnej możesz wykorzystać zioła o działaniu antyseptycznym i przeciwzapalnym. Stosuj kilka razy dziennie aby złagodzić podrażnienia wywołane aftami;
- okłady z aloesu - przyspiesza gojenie i działa antyseptycznie.
Domowe sposoby na gojenie aft warto uzupełnić o dobrze zbilansowaną dietę bogatą w kwas foliowy, witaminy z gr. B oraz minerały takie jak cynk, selen i żelazo. Zwróć również baczną uwagę na higienę jamy ustnej - skorzystaj z porady stomatologa, który oceni stan Twoich zębów, aparatu ortodontycznego lub protezy.
Leki na afty bez recepty
W aptekach dostępne są
leki na afty bez recepty. Działają one miejscowo, skutecznie łagodząc ból towarzyszący pojawieniu się nadżerek i przyspieszając proces ich gojenia się oraz tworząc na ich powierzchni delikatną warstwę ochronną, która zapobiega podrażnieniom i przywraca komfort odczuwany w jamie ustnej. Są to
produkty zawierające różnego rodzaju składniki, na przykład:- kwas hialuronowy
- olejek z drzewa herbacianego
- alantoinę
- pantenol
- aloes
- witaminę E
- chlorheksydynę.
Zwykle leki na afty bez recepty mają postać żelu do stosowania bezpośrednio na nadżerki lub sprayu.
Są proste w użyciu, błyskawicznie łagodzą ból i można je stosować wielokrotnie w ciągu dnia.
Jak zapobiegać powstawaniu aft?
Pojawieniu się aft można z sukcesem zapobiegać poprzez następujące działania:
- szczególna troska o higienę jamy ustnej - codzienne, staranne szczotkowanie zębów i stosowanie płynów do płukania jamy ustnej oraz regularne wizyty kontrolne u stomatologa;
- higiena rąk i przygotowywania posiłków - posiłki zawsze należy przygotowywać po uprzednim dokładnym umyciu rąk mydłem. Owoce i warzywa przed zjedzeniem także należy starannie umyć;
- noszenie wyłącznie dobrze dobranej protezy - jeżeli Twoja proteza stała się zbyt luźna lub za ciasna, to należy ją ponownie dopasować lub wymienić na nową. Źle dopasowana proteza powoduje mikrouszkodzenia w jamie ustnej, a te z kolei stanowią otwarte wrota dla drobnoustrojów chorobotwórczych. Dokładnie tak samo jest w przypadku aparatu;
- dieta - ma istotny wpływ na zdrowie całego naszego organizmu. Niedobory składników pokarmowych mogą manifestować się nie tylko w formie aft, ale także spadkiem odporności czy pojawieniem się różnego rodzaju chorób i dolegliwości. Dieta na zapobieganie aft powinna więc być pełna warzyw i owoców, chudego mięsa, kasz i roślin strączkowych. Unikaj pokarmów wysoko przetworzonych, słonych i ostrych;
- uregulowanie chorób przewlekłych, autoimmunologicznych lub zaburzeń hormonalnych - jeśli pojawienie się aft jest spowodowane chorobami, należy koniecznie udać się do lekarza specjalisty;
- zdrowy tryb życia - za pojawienie się aft odpowiedzialne są często stres i obniżenie odporności - aby ich uniknąć, korzystaj z ruchu na świeżym powietrzu i dobrze się wysypiaj.
Podsumowanie
Afta na podniebieniu może być niemałym problemem - boli, utrudnia jedzenie i mówienie. Na szczęście pojawieniu się aft można przeciwdziałać, a gdy już nas zaatakuje - szybko złagodzić dolegliwości i skutecznie wyleczyć nadżerkę.
